Na choinkę... BOMBKIZapewne nieraz zdarzyło Ci się, drogi Czytelniku, zauważyć na ekranie swojego monitora rysunek przedstawiający kilku bomb, być może nawet wpadłeś wtedy w panikę i pomyślałeś: "to musi być wirus" i szybko sięgnąłeś po program antywirusowy, lub, co gorsza, szybko sformatowałeś dysk. Taki obrazek często można oglądać w przypadku świeżo upieczonych posiadaczy STówki. Co to są bomby i dlaczego się pojawiają - ten artykuł próbuje tłumaczyć. Każdy, kto trochę pracuje z komputerem, zetknął się z sytuacją, kiedy program "wylatuje", "zawiesza się", "pada". Siedzimy wtedy przed monitorem, i nie pozostaje nic innego jak nacisnąć klawisz RESET i rozpocząć prace od nowa. Dlaczego program "pada"? Wynika to z prostej przyczyny, że komputer zawsze wykonuje dokładnie to, co mu się każe, a nie to, co się ma na myśli. Niektóre nie wykryte błędy programisty doprowadzają do wystąpienia sytuacji wyjątkowych, np. dzielenia przez zero, które normalnie powoduje "pójście w maliny". W Atari ST, zanim dojdzie do takiej sytuacji, dzieje się wiele rzeczy, które maja za zadanie nie dopuścić do katastrofy, jaką jest "zawieszenie się" systemu. To wszystko za sprawą procesora Motorola 68000, którego twórcy założyli, że jeśli coś będzie nie w porządku, to system powinien sam się wybronić, a przynajmniej wybrnąć z kłopotliwej sytuacji z możliwie małymi stratami. Gdy dzieje się coś niedobrego, zostaje uruchomiony program ratunkowy, czyli tzw. obsługa sytuacji wyjątkowych (exception handling). Takim zdarzeniem jest np. wspomniane dzielenie przez zero. Po określeniu rodzaju błędu uruchamiana jest odpowiednia procedura. Najczęściej jest to zatrzymanie programu. Gdy jest to niemożliwe, na scenie pojawiają się bomby. Ich ilość informuje o rodzaju błędu (patrz tabela). Oprócz tego następuje zapis do pamięci RAM o właśnie zaistniałej nieprawidłowości. Może to być pomocne przy określaniu przyczyny "wypadku". Ale zostawmy te sprawy programistom. Zwykłego przeciętnego użytkow-nika może interesować, co to właściwie są stany wyjątkowe. "Wyjątki" są to głównie przerwania wewnętrzne generowane wtedy, gdy wewnętrzne mechanizmy procesora wykryją nieprawidłowości spowodowane realizacją programu: * dzielenie przez zero, * przekroczenie zakresu danych, * odwołanie do nieprawidłowego adresu, * napotkanie na pułapkę zastawioną przez użytkownika, * próba wykonania rozkazu zarezerwowanego dla innego trybu, * przekroczenie limitu wskaźnika tablicy danych, * próba wykonania nie zdefiniowanego rozkazu. Co z tego wynika dla szarego użytkownika? Raczej niewiele, i dlatego część teoretyczną potraktowałem czysto informacyjnie, bez dokładnego omawiania poszczególnych wektorów przerwań i adresów pod którymi zapisywane są informacje o błędach. A co w praktyce?Z tego wszystkiego, co napisałem wcześniej, wynika, że bomby to właściwie nic innego jak efekt pracy systemu ochrony przed błędami i nie należy się dziwić ich istnieniu. Nie sposób podać jakiejś konkretnej recepty na uniknięcie takich "niespodzianek", trzeba po prostu nauczyć się żyć z bombami w zgodzie! Oprócz sygnalizacji błędu w sposób symboliczny (bomby), zdarza się, że zostaje wyświetlone okno dialogowe z konkretnym numerem błędu, i jest to tzw. meldunek błędu TOSu. Takie komunikaty najczęściej wyświetlają programy napisane w GFA Basicu, przy czym nie mąią one nic wspólnego z numerami błędów, które spotykamy podczas uruchamiania programu w edytorze GFA Basic. Poniżej prezentujemy listę tych błędów: 1 błąd ogólny 2 napęd dyskowy nie odpowiada, przekroczenie czasu oczekiwania 3 nieznany rozkaz 4 błąd sumy kontrolnej 5 nieważny rozkaz 6 nie odnaleziono ścieżki 7 nie rozpoznany format dyskietki 8 nie odnaleziony sektor 9 brak papieru (w drukarce) 10 błąd zapisu 11 błąd odczytu 12 błąd ogólny 12 13 dyskietka zabezpieczona przed zapisem 14 zmieniono dyskietkę 15 nieznane urządzenie 16 wykryto zły sektor 17 włożyć inną dyskietkę 32 nieważny numer funkcji 33 nie znaleziono danych 34 nie znaleziono nazwy ścieżki 35 za dużo otwartych plików 36 dostęp nie jest możliwy 37 nieprawidłowy znacznik 39 pełna pamięć 40 nieprawidłowy adres 46 nieprawidłowe określenie napędu 49 nie ma dalszych danych 64 błąd zakresu GEM-DOS 65 wewnętrzny błąd GEMDOS 66 to nie jest program w zapisie binarnym 67 błąd bloku pamięci I to tym razem tyle, jeśli chodzie błędy. Zainteresowanych tym tematem odsyłam do wcześniejszych numerów "Komputera", na podstawie których niniejszy artykuł został opracowany, a także literatury traktującej o procesorze MC 68000, życząc jak najmniej "bombowych" programów.
Maciej Żurawski
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||